Η άνοδος του Αρτούρο Ούι

Η μακάβρια φάρσα "Η (μετ' εμποδίων) άνοδος του Αρτούρο Ούι",  είναι ένα έργο με το οποίο ο συγγραφέας του, Μπέρτολτ Μπρεχτ, επιθυμούσε να κατακτήσει την αμερικάνικη θεατρική σκηνή, γι' αυτό και αποπειράται να εξηγήσει την άνοδο του Χίτλερ στον καπιταλιστικό κόσμο μεταφέροντάς την στο γκανγκστερικό περιβάλλον του Σικάγο της δεκαετίας του 1930. Ο χαρακτήρας του αποτρόπαιου ήρωα, ο οποίος ομοιάζει αρκετά και με τον περιβόητο γκάνγκστερ Αλ Καπόνε, δομήθηκε πάνω στο πρότυπο του σαιξπηρικού "Ριχάρδου του 3ου". Το έργο, γραμμένο το 1941 στη Φιλανδία, όπου βρισκόταν ο Μπρεχτ αυτοεξόριστος, περιμένοντας τη βίζα για την Αμερική -εγκατέλειψε τη Γερμανία στο διάστημα 1933-1948 για ν’ αποφύγει τους ναζί - αποτυπώνει με αλληγορικό τρόπο την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία. 

Διαβάζοντας και βλέποντας αποσπάσματα από παλιότερα ανεβάσματα του έργου, μπορώ να πω ότι η σκηνοθετική ματιά του Αρη Μπινάρη στο έργο του Μπρέχτ, είναι εξόχως ευρηματική και εύστοχη.  Γιατί έχει καταφέρει να μεταφέρει επί σκηνής, όλη τη ζωώδη και ζοφώδη ενέργεια του φασισμού, όλο το υπάνθρωπο και μισάνθρωπο υπόβαθρο των θιασωτών του. Και κατάφερε να δείξει ότι ο φασισμός δεν είναι ένα ιστορικό, πολιτικό γεγονός το οποίο άπαξ έπληξε βαθύτατα την ανθρώπινη κοινωνία, αλλά πρόκειται για κάτι σύγχρονο, για ιδεολογίες και πρακτικές που είναι ακόμη ενεργές, και κάποια στιγμή υπό τις κατάλληλες συνθήκες μπορούν πάλι να αναδυθούν.

Η διαφθορά που επιφέρει ο καπιταλισμός, η ηθική έκπτωση μεγαλοεπιχειρηματιών, πολιτικών, δημοσιογράφων, δικαστών, τα διαπλεκόμενα συμφέροντα, η παραπληροφόρηση, η οικονομική εξαθλίωση των μαζών, συνωμοτούν πάντοτε, σε κάθε εποχή, ώστε να ενδυναμωθούν άτομα και ομάδες που δεν διστάζουν να χρησιμοποιήσουν οποιοδήποτε πρακτική προκειμένου να κερδίσουν πολιτική και/ή κοινωνική εξουσία.

Οι ήρωες του Αρη Μπινιάρη, κινούνται στην διαμπερή σκηνή σαν κάτι μεταξύ άγριου ζώου και νεκροζώντανου ανθρώπου,  σαν καρικατούρες που μόλις ξεπήδησαν από δυστοπικό κόμικς ή μοχθηρού εντόμου που ξεπήδησε μέσα από τον υπόνομο των πιο σκοτεινών ενστίκτων. Ένα απόλυτα σωματικό θέατρο, ένας άθλος για τους ηθοποιούς, που τόσο συντονισμένα και άψογα χορογραφημένα κινούνται στο χώρο, μιλούν και βρυχώνται σαν αγέλη έτοιμη να σκοτώσει για να ζήσει.

Με στοιχεία θεάτρου του δρόμου, όπου η υπόθεση προαναγγέλλεται, τραγούδια παρεμβάλλονται, οι σκηνές ονοματίζονται , δεν παύει η δράση να έχει κάτι σύγχρονα κινηματογραφικό, ειδικά έτσι όπως οι σκηνές και τα γεγονότα συμβαίνουν παράλληλα.  Διάχυτες επίσης οι αφορμές που ο συγγραφέας αντλεί από τα έργα του Σαίξπηρ, από το Ριχάρδο Γ'  μέχρι τον Άμλετ, που τη θέση του κρανίου στο χέρι των ηθοποιών, έχει πάρει ένα κουνουπίδι, που τόσο ομοιάζει με ανθρώπινο εγκέφαλο.  Τα βλέμματα και η σημειωτική λένε συχνά όσα τα λόγια αποσιωπούν. Θα μπορούσα να πω ότι πολλές φορές η ερμηνεία, η τόσο έντονη σωματικότητα "καπέλωσε" το κείμενο. Η γρήγορη εκφορά του λόγου, ειδικά στις πρώτες σκηνές, υποθέτω ότι αποτελεί σκηνοθετική επιλογή, που όμως δυσκολεύει τον θεατή.

Γεγονός είναι ότι ο Αρης Μπινιάρης και οι συνεργάτες του, κατάφεραν να αποκαλύψουν μπροστά στα μάτια μας τη γέννηση του τέρατος του ναζισμού, από τις πρώτες ζωώδεις, πιθηκίζουσες  εκφράσεις του, μέχρι την εξέλιξή του σε ένα καλολαδωμένο όπλο καταστροφής και να μας κάνει να αναρωτηθούμε για τη δική μας στάση απέναντί του. Μας ωθεί να καθρεφτιστούμε στο αίμα των θυμάτων και να διαλέξουμε στρατόπεδο, ξέροντας - πια - ότι η σιωπή συνιστά συγκατάθεση.

Η ταυτότητα της παράστασης

Θέατρο Ark

Μετάφραση: Κ. Παλαιολόγος

Σκηνοθεσία: Άρης Μπινιάρης

Απόδοση κειμένου, δραματουργική επεξεργασία: Έλενα Τριανταφυλλοπούλου, Άρης Μπινιάρης

Μουσική σύνθεση: Αλέξανδρος Κτιστάκης

Σκηνικά- κοστούμια: Πάρις Μέξης

Σχεδιασμός κίνησης, χορογραφίες: Χαρά Κότσαλη

Σχεδιασμός φωτισμών: Στέλλα Κάλτσου

Σχεδιασμός ήχου: Χάρης Κρεμμύδας

Σχεδιασμός μαλλιών και περουκών: Χρόνης Τζήμος

Σχεδιασμός μακιγιάζ: Olga Falei

Ειδικές κατασκευές: Δήμητρα Καίσαρη

Βοηθός σκηνοθέτη: Νεφέλη Παπαναστασοπούλου

Βοηθός σκηνογράφου- ενδυματολόγου: Αλέγια Παπαγεωργίου

Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφίδας

Video promo: Θωμάς Παλυβός

Art direction promo: Πάρις Μέξης

Επικοινωνία – Γραφείο Τύπου: Μαρία Τσολάκη

Social Media – Διαφήμιση: Renegade Media, Βασίλης Ζαρκαδούλας

Παίζουν:

Γιάννης Αναστασάκης, Μιχάλης Βαλάσογλου, Θανάσης Ισιδώρου, Άρης Κασαπίδης, Τάσος Κορκός, Κώστας Κορωναίος, Δαυίδ Μαλτέζε, Ερρίκος Μηλιάρης, Μαρία Παρασύρη, Αλεξία Σαπρανίδου, Φοίβος Συμεωνίδης και Γιώργος Χρυσοστόμου